انجمن متخصصان روابط عمومی ایران (IAPRS) انجمن متخصصان روابط عمومي نهاد تخصصي، غير سياسي و غير انتفاعي است كه توسط جمعي از استادان، مديران و كارشناسان روابط عمومي تاسيس شده و با مجوز كميسيون ماده 10 احزاب فعاليت خود را در سال 1378 آغاز كرده است.
دو سال پیش بود که در نخستین همایش روابط عمومی‌ها، دکتر علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالانه عمل کردن و جریان‌سازی فکری را مهمترین رسالت و وظیفه روابط عمومی‌ها عنوان کرد. حالاباید دید این جریان فکری چگونه شکل می‌گیرد، از طریق برگزاری همایش‌ها یا تقویت تولیدات و مدیریت برعملکرد وحتی تخصصی کردن حوزه روابط عمومی. سالانه دستکم چند همایش، جشنواره و سمپوزیوم و… از سوی روابط عمومی‌ها برگزار می‌شود؟ صرف نظر از فرایند برگزاری، هزینه و وقت، مسأله مهم این است که با تمام اقدامات و کارهایی که انجام می‌گیرد خروجی این همه برنامه چیست وتا چه حد در بهبود جایگاه ونقش روابط عمومی‌ها و ارتقای این حوزه تأثیرگذار است؟ آیا این همایش‌ها توانسته‌اند در تخصصی شدن این حوزه نقش آفرینی کنند یا نه؟ فردا دهمین دوره جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی برگزار می‌شود به همین بهانه با دکتر مهدی باقریان رئیس انجمن متخصصان روابط عمومی و دبیرکل این جشنواره به گفت‌و‌گو پرداختیم که می‌خوانید:
ë سال هاست این جشنواره یا برنامه‌هایی مثل همایش‌های مختلف در خصوص روابط عمومی صورت می‌گیرد اما پیشرفت یا تغییری در عملکرد برخی از روابط عمومی‌ها دیده نمی‌شود شاید این گونه به نظر می‌رسد که این جشنواره‌ها نتوانسته‌اند اثرگذار باشند؟ شما این مسأله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
من بدون اینکه بخواهم این برنامه‌ها را به صورت مطلق تأیید کنم، به این نکته اشاره می‌کنم که اگر بخواهیم تغییر نکردن عملکرد برخی روابط عمومی‌ها را نشانه‌ای بر نداشتن اثرگذاری جشنواره ها بدانیم قضاوت و مقایسه نادرستی است، کما اینکه در مقابل این قضیه هم می‌توان گفت این جشنواره‌ها در تغییر عملکرد برخی روابط عمومی‌ها مؤثر بوده‌اند. موضوع اصلی این است که ما باید در یک تناسب منطقی از هر برنامه و اقدامی، انتظارات مشخص و معینی داشته باشیم و در زمینه برگزاری جشنواره‌ها و از جمله جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی نیز انتظار می‌رود که به دنبال ارزیابی منطقی تأثیرات این جشنواره باشیم و بدون مطالعه و بررسی حکم کلی صادر نکنیم.
ما نسبت به ۱۰ سال قبل و در سال ۱۳۸۱ که این راه را آغاز کردیم شاهد پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در این حوزه بوده‌ایم. البته ما و همه کسانی که در این زمینه تلاش و فعالیت می‌کنند، اهداف آرمانی و بزرگی دارند که تا رسیدن به آن، راهی طولانی در پیش روی است، اما در همه دوره‌ها تلاش ما این بوده که تأثیرات جشنواره را با نوآوری و برنامه‌ریزی توسعه دهیم. انجمن متخصصان روابط عمومی در مسیر برگزاری جشنواره همواره تلاش کردند که بنیه علمی و حرفه‌ای جشنواره را تقویت کنند و در همین زمینه ملاک‌ها و شاخص‌های ارزیابی و همچنین بخش‌های رقابتی، همه ساله مورد بازبینی قرار گرفته و کامل‌تر شده‌اند. لذا اعتقاد داریم جشنواره انتشارات همواره مسیر رو به رشدی را دنبال کرده و این موضوع در بحث آموزش و تقویت کیفی آثار انتشاراتی روابط عمومی‌ها مؤثر و نقش آفرین بوده است، به عبارتی می‌توان گفت این گونه برنامه‌ها، محلی است برای دیده شدن و مقایسه کارها و همچنین آشنا شدن با آثاری که درجه یک است ضمن اینکه می‌تواند در استعدادیابی، جریان سازی، تولید محتوای باکیفیت، استاندارد‌سازی و حتی آموزش، جایگاه قابل توجهی داشته باشد. بنده معتقدم هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی مطلوب، لازمه تأثیرگذاری این گونه جشنواره هاست ضمن اینکه باید زمینه آسیب شناسی این رویداد هم فراهم باشد تا شاهد تأثیرگذاری بیشتر بر برنامه‌ها و فعالیت‌های انتشاراتی در دوره‌های بعدی باشیم.
ë در گفته هایتان به برخی مؤلفه ها و پارامتر‌هایی اشاره کردید که در روند برگزاری این گونه برنامه‌ها تأثیرگذار است. آیا علاوه بر این اهداف دیگری در این جشنواره‌ها دنبال می‌شود ؟
بله، از همان ابتدا به دلیل ماهیت ارتباطی روابط عمومی، برگزاری و انجام رویدادها، جشنواره‌ها، گردهمایی‌ها و برنامه‌های جمعی در دستورکار بوده و در حوزه ارتباطات و روابط عمومی جایگاه خاصی داشته است، کما اینکه در دیگر حوزه‌ها چنین برنامه‌هایی وجود داشته و در فرصت‌های مناسب، افراد یک حوزه تخصصی کنار هم گردآمده‌اند و در خصوص موضوعات و مسائل مبتلابه حرفه خود، به بحث و گفت‌و‌گو نشسته‌اند. بنابراین یکی از دلایل برگزاری آن، توجه مدیران و کارشناسان روابط عمومی را به آن موضوع خاص جلب کند و این مهم با هدفمندی مناسب، مدیریت خوب و سیاستگذاری درست می‌تواند آغازگر یک حرکت حرفه‌ای تأثیرگذار در راستای گسترش کمی وکیفی فعالیت‌های انتشاراتی در این حوزه بخصوص باشد.
از طرف دیگر، برگزاری این جشنواره فرصتی ایجاد می‌کند تا تولیدات انتشاراتی روابط عمومی‌ها در ویترین‌های مختلف دیده شوند و روابط عمومی‌ها انگیزه پیدا کنند برای تولید آثار کیفی و فاخر در این رقابت حرفه‌ای شرکت کنند و از طرف دیگر، دیده و به اصطلاح کشف شوند.
یکی از موضوعات مهمی که این برنامه را متمایز کرده، این است که دست اندرکاران این جشنواره نسبت به تحولات این بخش توجه نشان می‌دهند. برای مثال، با توجه به اهمیت کاربرد اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های کاربردی در حوزه اطلاع رسانی، شاخه جدیدی در بخش «ارتباطات الکترونیکی» جشنواره امسال مدنظر قرار گرفت که خوشبختانه استقبال از آن خوب بود. پس هدف اصلی جشنواره انتشارات علاوه بر آموزش و کمک به تولید محتوای با کیفیت، ایجاد انگیزه و خودباوری، تعامل و تبادل تجارب میان شاغلان این حوزه بسیار مهم است. همچنین موجب رقابت شاغلان روابط عمومی می‌شود، می‌تواند گام‌های مؤثری در ارتقای کیفیت فعالیت‌های انتشاراتی بردارد و این غنیمت است.
ë اگر موافق اثرگذاری آن هستید چرا تغییرات دیده نمی‌شود و اساساً چه الزامی است چنین جشنواره‌هایی با هزینه‌های زیاد برگزار شود؟
وقتی داوران جشنواره مثلاً در حوزه خبرنویسی و سایر بخش‌های رقابتی جشنواره بر تغییر و پیشرفت در این زمینه صحه گذاشته و اعلام می‌کنند که درآثار رسیده شاهد تغییرات محسوس و مثبتی هستند این خود نشانه‌ای بر تأثیرگذاری آن است. ما به این نظرات اعتقاد و اعتماد کامل داریم. ما نباید توقع داشته باشیم برگزاری یک جشنواره به تنهایی بتواند همه مسائل و مشکلات حوزه روابط عمومی را یکجا حل کند و اصلاً رسالت جشنواره انتشارات روابط عمومی این نیست.
توجه به این نکته مهم است که انتشار کتاب‌های کاربردی مرتبط با بخش‌های رقابتی جشنواره برای ارائه استانداردها و رویه‌های حرفه‌ای، از جمله مواردی است که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در این زمینه کتاب‌های متعددی منتشر شده که قطعاً نمی‌توان از تأثیرگذاری آن بر ارتقای کیفی آثار انتشاراتی چشم پوشی کرد.
یکی از دغدغه‌های انجمن متخصصان روابط عمومی رسیدن به نقطه مطلوب است که نیازمند الگوسازی و معرفی الگوهای برتر انتشاراتی و تأسی به آن در عرصه عمل توسط همکاران هستیم.
ë قبول دارید که برخی از روابط عمومی‌ها تعامل و تخصص لازم را ندارند؟ به نظر شما علت چیست و چه باید کرد؟
بله این مورد را قبول داریم ، کما اینکه در هر حوزه، بخش و زمینه دیگری چنین نگاهی قابل تعمیم است و نمی‌توان گفت همه چیز گل و بلبل است. علت نبود تخصص و تعامل لازم هم می‌تواند تابعی از شرایط کلی یک حوزه باشد. شما خودتان هم در طرح سؤال فرمودید برخی روابط عمومی‌ها تعامل و تخصص لازم را ندارند و معنای چنین حرفی این است که تعداد این افراد معدود است. خوشبختانه برخلاف آن تعداد بیشتری هم در این نسبت، تعامل و تخصص لازم را در عمل دارند.
اتفاقاً تصور چنین وضعیتی است که ما را تشویق می‌کند دست به برگزاری این جشنواره‌ها و در کنار آن، برگزاری کارگاه‌های آموزشی بزنیم. دلیل آن هم این است که می‌خواهیم تجارب و یافته‌های روابط عمومی نهادها، سازمان‌ها و مراکز موفق را در اختیار دیگر روابط عمومی‌هایی قرار دهیم که احیاناً در این زمینه عملکرد چندان موفقی نداشته‌اند تا بتوانیم در چنین فرآیندی، بسترهای تعامل و تخصصی کردن برنامه‌ها و فعالیت‌های هنر هشتم را بیش از پیش فراهم نماییم. پس اگر یک زبان مشترک بین رسانه‌ها و روابط عمومی‌ها به وجود بیاید براحتی می‌توان تعامل بیشتری بین آنها برقرار کرد زیرا لازمه تعامل این است که این دو، وظایف، رسالت و مشکلات را هم بدرستی درک کنند. اگر تعامل شکل گیرد به یقین از سطح ارتباطی موفق تری برخوردار خواهیم شد.
ë می گویند در هر سازمان، روابط عمومی‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در معرفی سازمان خود دارند اما تجربه نشان داده برخی از روابط عمومی‌ها برخلاف وظایف ذاتی و ساختاری ، منفعل و در سکوت خبری و… به سر می‌برند، چه راهکاری برای فعال‌سازی آنها دارید؟
کتمان نمی‌کنیم که در این زمینه هم مشکلاتی وجود دارد و چون اعتقاد داریم روابط عمومی هسته تأثیرگذاری در هر سازمان است، به دنبال توسعه فعالیت‌هایی هستیم که همکاران ما در این زمینه ارتباط و تعامل بیشتری با هم داشته باشند. اگر واقعاً چنین اعتقادی داشته باشیم، آیا می‌توان تصور کرد که بدون تعامل، همنشینی و همدلی بتوانیم چنین کار مؤثر و سختی را پیش ببریم؟ قطعاً نه. در خصوص بخش دوم سؤال شما هم باید بگویم ابتدا لازم است سکوت خبری را تعریف کنیم سپس عنوان شود که واقعاً آن ارتباط و تعامل لازم و مؤثر بین رسانه‌ها و روابط عمومی‌ها وجود ندارد، چرا که بخشی از این نبود ارتباط و تعامل یا همان چیزی که شما از آن به عنوان سکوت خبری نام می‌برید، موضوعی است که مورد مطالبه و سؤال ما هم هست. اگر ما در روابط عمومی‌ها قائل به سکوت خبری باشیم، باید به واقعیتی تحت عنوان بایکوت خبری در رسانه‌ها هم توجه کنیم. این دو موضوع دو سر یک طیف تعاملی هستند که باید در جای خود بررسی شوند و واقعاً راهکار فعال‌سازی چنین وضعیتی همان تعامل، ارتباط و همدلی بیشتر رسانه‌ها و روابط عمومی‌ها با یکدیگر است که البته برای عملیاتی شدن آن باید اقدام‌های لازم و اجرایی انجام شود و تنها صحبت کردن از تعامل نمی‌تواند راهگشا باشد.
بنابراین رسانه و روابط عمومی را اگر همچون دوبال در نظر نگیریم، می‌توانیم دو روی سکه‌ای در نظر بگیریم که یک روی آن تعامل بوده و همواره در کنار مردم و در خدمت مردم قرار داشته باشد.
ë در پایان به طور مختصر بفرمایید که خروجی جشنواره امسال چه خواهد بود و برنامه‌های آینده در این زمینه چیست؟
باید اقرار کنم که هر رویداد رقابتی، نظرات مثبت و منفی بسیاری را به دنبال خود دارد اما برای آنکه از صحت داوری‌ها اطمینان بیشتری حاصل شود باید اقدامات اعتمادساز زیادی صورت گیرد.
بنابراین امسال تصمیم گرفته شد ضمن اینکه برای همه شرکت‌کنندگان کارنامه آموزشی صادر شود، آثار برگزیده در قالب یک نمایشگاه در جنب مراسم اعطای جوایز در معرض دید همکاران قرار گیرد. همچنین انتشار آثار برگزیده جشنواره دهم در قالب یک کتاب و مولتی مدیا از جمله برنامه‌های انجمن است که برای نخستین بار انجام می‌شود و بیشتر جنبه آموزشی و اعتباری دارد.
علاوه بر آن، در نظر است ضمن انتشار شاخص‌های ارزیابی آثار برگزیده، ارزیابی هر اثر در برخی بخش‌ها در سه مرحله انجام شود و ارزیابی نهایی هر بخش را دو داور به صورت جداگانه انجام داده و میانگین امتیازات دو داور، مبنای انتخاب نهایی قرار گیرد. خوشبختانه این جشنواره، به لحاظ صحت انتخاب آثار، قابل اعتمادترین رویداد رقابتی در عرصه روابط عمومی کشور است و ارسال بیش از ۲۰۰۰ اثر به دبیرخانه و رشد بیست درصدی شرکت‌کنندگان نسبت به سال گذشته، گواه صادقی بر اعتماد و اعتبار جشنواره ملی انتشارات است.
این فعالیت‌ها، نمونه‌های کوچکی از این تلاش هستند که به اعتقاد من در بازه زمانی ۱۰ ساله جواب داده است. این رویه به نظر من باعث شده موضع و جهت‌گیری شاغلان روابط عمومی نسبت به انتشارات و اهمیت و جایگاه آن در سازمان‌ها تا حدود زیادی تغییر کند. معنای دیگرش این است که صرف برگزاری جشنواره، هدف اصلی انجمن متخصصان روابط عمومی طی این سال‌ها نبوده است.
منبع: ایران