اساس ملاحظات اخلاقی در شبکه‌های اجتماعی بر پایه احترام و اعتماد است

امروزه گسترش روزافزون فضای مجازی و استفاده از آن در حوزه های مختلف از جمله؛ شخصی، دوستانه، کاری، خانوادگی و… این فضا را نیازمند رعایت یکسری ملزومات اخلاقی و ادبی در ارتباط، تولید و بازنشر محتوا کرده است.

حسین امامی، پژوهشگر شبکه های اجتماعی می گوید: اساس ملاحظات اخلاقی در شبکه‌های اجتماعی بر پایه احترام و اعتماد است. اگر این دو شاخص مهم رعایت نشود باعث دو قطبی شدن فضای گروه در پیام‌رسان‌های موبایلی و شبکه‌های اجتماعی و بروز اختلاف‌ها، دو دستگی‌ها، باندبازی‌ها، یارکشی‌ها و مواردی از این قبیل می‌شود.

امامی با تاکید بر لزوم رعایت اخلاق در شبکه های اجتماعی به شفقنارسانه می‌گوید: عدم رعایت اخلاق در زندگی روزمره ما می تواند خودش را در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نشان دهد و در آنجا تشدید و پررنگ تر شود.

به عبارتی محتوای شبکه های اجتماعی و پیامرسان های موبایلی در گروه هایی که به واسطه کاری یا خانوادگی تشکیل می شوند، واقعیت اخلاقی جامعه ما را نشان می‌دهد.

به دلایل مختلف و به واسطه ویژگی مکتوب بودن، نوشتاری بودن، تصویری بودن، ثبت و ضبط شدن، دیده شدن و… اخلاق در شبکه های اجتماعی آینه ای در برابر اخلاق روزمره واقعی ماست. یعنی اخلاقی که در رانندگی، ایستادن در صف، در محیط کاری، روابط مسئولین نسبت به هم، روابط رسانه ها نسبت به مسئولان و… رعایت می کنند، آینه همه این موارد را می توان در شبکه های اجتماعی دید.

او ادامه می دهد: اساس ملاحظات اخلاقی در شبکه های اجتماعی بر پایه احترام و اعتماد است. اگر این دو شاخص مهم رعایت نشود باعث دو قطبی شدن فضای گروه در پیام‌رسان‌های موبایلی و شبکه های اجتماعی و بروز اختلاف ها، دو دستگی ها، باند بازی ها، یارکشی ها و مواردی از این قبیل می شود.

این پژوهشگر شبکه های اجتماعی به بیان مصادیق احترام در فضای مجازی می پردازد و توضیح می دهد: منظور از احترام در این فضا یعنی هرگونه بی احترامی مثل؛ توهین، مسخره کردن، تهدید، تحقیر، نسبت دادن بیماری ها و نقص های بدن به افراد و… به دیگران در این فضا کلا ممنوع است.

از مصادیق دیگر احترام به دیگران، احترام به عقاید و قومیت هاست که مستعد جرقه زدن و اختلاف افکنی است به همین دلایل باید در مباحث تنش زا حدود را رعایت کنیم و چارچوبی را در فضای واقعی و مجازی برای خودمان قائل شویم.

او ادامه می دهد: از موارد دیگر احترام پاسخگویی به افراد نیازمند به راهنمایی است و حتی شاید ما را مستقیماً خطاب قرار دهد و سوالی از ما داشته باشد، طبیعتاً لایک و دیس لایک در اینجا حرکت درستی نیست و اخلاق حکم می‌کند پاسخ کامل را به فرد بدهیم.

علاوه به آن در مواردی مثل تبریک ها هم اگر فرد پیامی اختصاصی با اسم خودتان برای شما ارسال کند، پاسخ او با استیکر و لایک نوعی بی‌احترامی محسوب می‌شود. به بیان ساده تر احترام به دیگران باعث افزایش همدلی و حمایت جمعی و بیان لحن طعنه گونه، متلک و… باعث بروز اختلاف می شود.

امامی با اشاره به اهمیت اعتماد در فضای مجازی می گوید: آنچه در فضای مجازی اهمیت دارد، اعتماد ما نسبت به اعضای گروهایی است که به تعبیر کاستلز کلبه‌های شخصی هستند.

در یک گروه ۳۰ الی ۴۰ نفر، چند نفر هم در گروه‌های دیگر عضو هستند به همین دلیل اولین مسئله در اعتماد موضوع حفظ حریم خصوصی آن هاست. یعنی اگر بخواهیم مطلب فردی را به گروه یا فرد دیگری بازارسال کنم، ممکن است حریم خصوصی نویسنده متن نقض شود.‌ یا اگر بخواهیم اطلاعات و عکس های شخصی دیگری را که آن ها را تنها در گروه دوستان و اطرافیانش قرار داده، به اشتراک بگذاریم به نوعی حریم خصوصی او را نقض کرده ایم.

او ادامه می دهد: موضوع بعدی اعتبار محتوا و مطلبی است که در گروه و یا کانالی هست و باید با دید تردید به آن نگاه کرد. نباید هر مطلبی را بدون صحت سنجی محتوا و منبع، بازنشر و یا پست کنیم. چون اگر مطلبی را در گروهی بفرستیم و صحت آن مورد نقض قرار بگیرد از اعتماد و اعتبارمان کاسته می شود.

به بیان ساده تر هدف از اعتماد ایجاد محیطی سالم و سازنده و یا گروهی پربار در پیامرسان ها و شبکه های اجتماعی است.

با این حال چگونه می توانیم این الزامات اخلاقی در فضای مجازی را تبدیل به فرهنگ غالب کنیم؟ امامی پاسخ می دهد: راه های مختلفی وجود دارد که ساده ترین راه آموزش سواد رسانه ای است ولی اقدامات دیگری هم می توان انجام داد.

به عنوان نمونه در گروه ها و یا حتی جامعه به افرادی نیاز داریم که الگوی رفتاری دیگران باشند و بتوانند به صورت غیرمستقیم فرهنگی را ترویج کنند.

ادامه مطلب را در شفقنا